Winogrona dla niemowlaka i małego dziecka są dość kontrowersyjnym owocem w jego diecie, czemu wcale się nie dziwię. Ze względu na wielkość i kształt niosą ryzyko zadławienia. Oczywiście można powiedzieć, że zarówno dziecko, jak i osoba dorosła może zadławić się wszystkim. Jednak publikacje naukowe nie pozostawiają wątpliwości – u dzieci poniżej 3 roku życia zadławienie jest wiodącą przyczyną śmierci. Stąd też pojawiają się pytania: jak podawać dzieciom winogrona? Jak kroić winogrona dla dziecka i do kiedy to robić?
Czym dławią się dzieci?
Według naukowców z Amerykańskiej Akademii Pediatrii, do zadławienia u dzieci przyczyniają się monety, zabawki i produkty spożywcze – najczęściej hot-dogi, landrynki, nasiona i orzechy, winogrona, surowa marchewka, jabłka, popcorn, guma do życia, gęste masło orzechowe, pianki i żelki.
Temat zadławienia u dzieci jest bardzo złożony – dlaczego malutkie dziecko może zadławić się akurat winogronem, a w przypadku innych owoców ryzyko jest mniejsze? W każdym wieku można zadławić się winogronem, ale dlaczego u dzieci dochodzi do tego najczęściej?
Ryzyko zadławienia u dzieci – dlaczego jest duże?
Dziecko to nie jest mały dorosły. Jego organizm odróżnia się od dorosłego pod względem budowy anatomicznej dróg oddechowych oraz ich czynności. Z tego powodu o zadławienie u dziecka winogronem jest bardzo łatwo.
Najważniejsze czynniki, które sprzyjają zablokowaniu dróg oddechowych dziecka winogronem:
- Umiejętność dojrzałego żucia u dzieci rozwija się dość długo i późno. Warunkiem do zainicjowania tego procesu jest obecność zębów trzonowych, które zaczynają wyżynać się dopiero, gdy dziecko ma 1,5 roku. Oczywiście nie oznacza to, że roczne dziecko nie potrafi gryźć. Gryzie sobie po swojemu, ale ta czynność wciąż się rozwija z wiekiem.
- Średnica dróg oddechowych dziecka jest mała, co czyni je podatnymi na całkowite zablokowanie winogronem.
- Kaszel we wczesnym dzieciństwie może być mniej efektywny niż u dorosłego. Siły wkładane w tę czynność są dużo mniejsze, a więc trudniej jest pokonać opór spowodowany ciałem obcym, które zatkało drogi oddechowe.
- Aktywność ruchowa w trakcie jedzenia zwiększa ryzyko aspiracji ciała obcego do dróg oddechowych – jest to jedyny czynnik ze strony dziecka, na jaki my rodzice mamy istotny wpływ.
- Przedmioty i pokarmy, które mają kulisty, cylindryczny kształt i średnicę mniejszą niż 44 mm.
Winogrona dla niemowlaka i małego dziecka – jak je podać w sposób bezpieczny?
W tym wszystkim nie chodzi o to, aby w ogóle zrezygnować z winogron. Trzeba podejść do tego w sposób racjonalny. Nie pozwólmy, aby zawładnął nami strach przed zadławieniem winogronem u dziecka. W przypadku rozszerzania diety niemowląt karmionych piersią – winogrona podajemy najwcześniej w 9 miesiącu życia, u niemowląt karmionych butelką w 8 miesiącu życia.
Dzieci mogą jeść winogrona, ale pokrojone.
Spotkałam się z tym nie raz, że ludzie kroją winogrona, ale… robią to zazwyczaj źle. Prawie każdy odruchowo kroi winogrono poziomo na pół. To jest źle! Takie przekrojenie nic nie daje – nie zmniejsza średnicy winogrona. Ono wciąż może zaklinować się w drogach oddechowych – jego wymiar i kształt wciąż na to pozwala.
To w końcu jak kroić dziecku winogrona, aby było dobrze?
Odpowiedź może być tylko jedna: winogrona kroimy pionowo czyli wzdłuż! Chodzi o to, aby zmniejszyć ich średnicę. Można pokroić je wzdłuż na pół dla starszaka oraz na pionowe ćwiartki dla młodszego dziecka. W Internecie znajdziesz całe mnóstwo zdjęć poglądowych – jak prawidłowo pokroić dziecku winogrona.
Do kiedy trzeba dziecku kroić winogrona? Do jakiego wieku?
Skoro już wiemy, jak podać dziecku winogrona, nasuwa się pytanie – do kiedy mamy je kroić? W jakim wieku dziecko może jeść winogrona w całości?
Dzieci poniżej 4 roku życia (…) obciążone są większym ryzykiem zadławienia pokarmami. (…) Dzieci między 3 i 4 rokiem życia mają już zęby trzonowe, ale nadal jeszcze uczą się efektywnie żuć.
Zapobieganie zadławieniu u dzieci. Wytyczne AAP
Uznaje się, że ryzyko zadławienia u dzieci zaczyna zmniejszać się po 4-tym roku życia, dlatego pamiętajmy – do 4 roku życia dziecka kroimy winogrona pionowo/wzdłuż na podłużne ćwiartki, a później możemy rozważyć krojenie na podłużne połówki, a z czasem podawanie ich w całości. Jednak wszystko zależy od nas i od dziecka – jest to bardzo indywidualna kwestia.
Jak radzić sobie ze strachem przed podawaniem winogron małym dzieciom?
Idealnym wyjściem byłby udział w kursie pierwszej pomocy dla rodziców, ale jeśli nie masz takiej możliwości, możesz przejrzeć informacje z wiarygodnych źródeł. Jednym z nich są Wytyczne Europejskiej Rady Resuscytacji, które są zawsze aktualizowane co 5 lat. To jest infografika z Wytycznych z 2021 roku, a więc najnowsza.
Jak widać, w przypadku nieefektywnego kaszlu u niemowlęcia wykonuje się naprzemienne 5 uderzeń między łopatkami i 5 uciśnięć klatki piersiowej. Natomiast u większego dziecka naprzemiennie 5 uderzeń w okolicę międzyłopatkową i 5 uciśnięć nadbrzusza, które były kiedyś nazywane rękoczynem Heimlicha. Uważam jednak, że każdy powinien mieć możliwość przećwiczenia tego na kursie pierwszej pomocy. Oczywiście wiedza teoretyczna jest cenna, ale nic nie zastąpi przećwiczenia tego w spokojnych warunkach, w udawanej sytuacji pod okiem osoby, która potrafi to robić.
Strach przed zadławieniem u dziecka jest zrozumiały i naturalny. Zrozumienie, jakie są największe czynniki ryzyka zadławienia u dzieci i co temu sprzyja, pozwoli ci lepiej zabezpieczyć ich otoczenie i zminimalizować potencjalne niebezpieczeństwo. Winogrona dla niemowląt i małych dzieci, podawane w całości, niestety bardzo często są przyczyną zadławienia.
Co jeszcze może zrobić rodzic, aby uniknąć zadławienia winogronem u dziecka?
- Nie zostawiaj dziecka samego z małymi przedmiotami i jedzeniem.
- Usuń z zasięgu dziecka drobne rzeczy
- Pomóż kształtować nawyk uważnego jedzenia
- Rozmawiaj o tym, że przy jedzeniu nie można biegać i skakać
Moje zdanie na temat winogron w diecie małego dziecka
Winogrona dla niemowlaka i małego dziecka nie są zakazane. Jest to pyszny owoc, który warto włączyć do diety, na przykład zamiast słodyczy. Dlatego nie daj się zwariować – nic się nie stanie, jeśli dziecko zje winogrono, ale niech będzie przekrojone wzdłuż na bezpieczne ćwiartki. Natomiast inną kwestią jest to, czy winogrona powinny być podawane w żłobkach i przedszkolach? Moja córka bardzo często dostawała je na deser w przedszkolu i nigdy nie były pokrojone. Na szczęście nic złego nigdy i nikomu się nie stało. Panie czuwały nad tym, aby dzieci nie rozmawiały i nie skakały przy jedzeniu. Jednak jeśli macie jeszcze chwilę, poczytajcie o historii Mikołaja na siepomaga Obudź się Miki i jeśli możecie, wesprzyjcie groszem walkę jego rodziców o sprawność chłopczyka, który zadławił się winogronem w przedszkolu.
Uważam, że w żłobkach i przedszkolach dzieci nie powinny dostawać winogron, jeśli nikt nie zadba o ich właściwe pokrojenie. A przecież wiadomo od razu, że nie zadba, bo panie w przedszkolu nie mają czasu, aby jeszcze kroić winogrona. Ja to rozumiem, dlatego myślę, że w domu można dać dziecku winogron, ile dusza zapragnie, a w żłobku i w przedszkolu może dostawać inne owoce. Winogrono to niewdzięczny owoc, jeśli chodzi o udzielanie pierwszej pomocy – nie ma nigdy gwarancji, że naprzemienne uderzenia międzyłopatkowe i rękoczyn Heimlicha pomogą, ponieważ kształt i wielkość tego owocu sprzyja zaklinowaniu się. Udzielenie pierwszej pomocy w sposób prawidłowy i szybki jest tutaj kluczowe – to ratuje życie, ale także nie daje 100% gwarancji powodzenia w przypadku winogrona – owocu, które idealnie wpasowuje się w drogi oddechowe dziecka.
Akcja bezpieczne kawałki
Warto zapoznać się też z plakatem #AkcjaBezpieczneKawałki, którego autorką jest Marta – psychodietetyk i specjalista żywienia człowieka – więcej szczegółów znajdziecie na stronie Oswajam jedzenie.
Dowiedz się więcej/na podstawie: Prevention of Choking Among Children. Pediatrics (2010) 125 (3): 601–607.
